Ferraty Gruppo delle Tofane

Dolomiti Ampezzane to siedziba wielkich gwiazd Dolomitów.  Tofana di Rozes, Tofana di Mezzo, Tofana di Dentro, Cinque Torri, Monte Cristallo, Sorapiss, Croda di Lago…

Tofany – ogromne, majestatyczne, będące marzeniem wielu turystów. Roztaczająca się z nich panorama na Cortinę d’Ampezzo i pozostałe szczyty Dolomiti Ampezzane jest imponująca, dlatego są one popularnym celem wycieczek. Na każdą z nich prowadzą trasy turystyczne i wspinaczkowe, ale szczególnie oblegana jest Tofana di Mezzo, bo można na nią wjechać kolejką linową Freccia nel cielo (pol. strzała do nieba). Ta zabytkowa kolejka, która pracowała dzielnie przez 50 lat,  została wyłączona w roku 2019, przeszła gruntowny remont i została ponownie otwarta na Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Alpejskim w 2021 roku, których gospodarzem będzie Cortina d’Ampezzo.

Na szczyt Tofany di Rozes prowadzi legendarna Via ferrata Giovanni Lipella, a wokół niej jest kilka krótkich, ciekawych tras o znacznie mniejszym stopniu trudności. Na środkową Tofanę di Mezzo prowadzi trasa składająca się z trzech ferrat: Via ferrata Giuseppe Olivieri (inna popularna jej nazwa to Via ferrata Punta Sant Anna), Via ferrata Gianni Aglio, Via ferrata alla Tofana di Mezzo. Najczęściej nazwy pierwszej z nich używa się dla całej trasy. W pobliżu Tofany di Mezzo jest jeszcze kilka innych ciekawych tras prowadzących na okoliczne mniejsze szczyty. Na ostatnią z nich, Tofanę di Dentro z Tofany di Mezzo, prowadzi trasa podzielona na trzy odcinki – ferraty: Lamon, Tofana Di Dentro i Formenton, choć dla określenia całości używa się najczęściej tej ostatniej nazwy: Via Ferrata Formenton. Najdalej wysuniętymi na północ ferratami w tej grupie są: wejście na szczyt Col Rosa oraz wycieczka do wodospadów na rzece Fanes.
Idealnymi bazami noclegowymi w tym rejonie oprócz Cortiny d’Ampezzo są schroniska: Rifugio Angelo Dibona 2037 m i Rifugio Giussani 2580 m, Rifugio Pomedes 2303 m, Rifugio Duca d’Aosta 2098 m.

Dolomiti Ampezzane to część Dolomitów należąca do regionu Veneto. Jest to rozległy i zróżnicowany obszar ze stolicą w słynnej Cortinie d’Ampezzo, zwanej Królową Dolomitów, jednym z największych, najsłynniejszych i najdroższych kurortów narciarskich we Włoszech. Cortina otoczona jest ze wszystkich stron górami, które nadają jej wyjątkowego uroku i klimatu: od zachodu chronią ją Tofany, od północy Pomagagnon, od północnego wschodu Cristallo, od wschodu Sorapiss i Faloria, a od południa Croda da Lago. To bardzo modny i ekskluzywny kurort z drogimi hotelami, galeriami i butikami sławnych projektantów. Na ulicach widać błyszczące, drogie limuzyny i sportowe samochody, a także wymuskane, zabytkowe cacka. W 1956 roku odbyła się tu olimpiada zimowa; na jej potrzeby zbudowano dodatkową linię kolejową, która niedługo po tym wydarzeniu przestała być użytkowana. Wzdłuż głównej drogi z Cortiny do Dobbiaco (niem. Toblach) nadal stoją stare, zrujnowane budynki stacji kolejowych, a dawna trasa starej kolei to dziś bardzo popularna trasa rowerowa. To okolica pełna pozostałości z okresu I wojny światowej. W okolicach Cinque Torri bardzo dobrze zachowane i wyremontowane artefakty tworzą muzeum na wolnym powietrzu. Zabudowania i setki metrów okopów ciągną się np. u podnóży Cinque Torri oraz pobliskiej góry – Sass de Stria.
Obszar Dolomiti Ampezzane możemy podzielić na pięć grup: Tofane, Nuvolau, masyw Sorapiss, masyw Cristallo i pasmo Pomagagnon. Opis tras tego rejonu podzieliliśmy na trzy podrozdziały: Gruppo delle Tofane (na której właśnie jesteś), Gruppo del Sorapiss, Gruppo del Cristallo e Pomagagnon, a ferraty grupy Nuvolau znajdują się w części Passo Falzarego.

Cinque Torri
Nuvolau to niewielki, łatwo dostępny i wart odwiedzenia obszar. Jego ikoną i mekką wspinaczkową są słynne Cinque Torri (pol. pięć wież), do których podnóża warto się udać, nawet jeżeli nie uprawia się klasycznej wspinaczki. Z bliska te sterczące wieże i leżące u ich stóp ogromne, oderwane fragmenty skał robią nieprawdopodobne wrażenie. Dodatkowo przebywanie przez chwilę w tej wspinaczkowej atmosferze to ciekawe przeżycie. Koniecznie pamiętajcie, żeby – nawet jeśli tylko tam spacerujecie – mieć na głowie kask, bo z góry spod nóg innych wspinaczy mogą sypać się kamienie. Wiele gór w Dolomitach zagrożonych jest niestabilnością i możliwością oderwania się fragmentów skał. Szczególnym przykładem unaoczniającym to zjawisko są Cinque Torri. Dookoła stojących wież porozrzucane są ogromne głazy, które kiedyś stanowiły ich fragmenty. Ze względu na to, że jest to tak popularne turystycznie miejsce, prowadzone są analizy i badania zmian zachodzących w skałach wież. Badane są zarówno zmiany w budowie geologicznej skał czy pojawiające się pęknięcia i niejednorodności, jak i ewentualne, nawet mikroskopijne drgania. W celu ich wykrycia kilka lat temu na wieży Torre Inglese (Wieży angielskiej) zamontowano czujnik drgań. W 2004 roku od wieży Torre Trephor oderwał się ogromny blok skalny o objętości przeszło 10 tys. m3. Szczęśliwie stało się to w nocy i nie było ofiar w ludziach. Jest tylko kwestią czasu, gdy odpadnie kolejny fragment jednej z wież. Szczególnie niebezpieczna sytuacja jest pod koniec wiosny, gdy skała jest drążona i podmywana przez częste sezonowe opady i topiący się śnieg. W związku z tym, że kolejna katastrofa jest nieunikniona, sugeruje się, żeby szczególnie w okresie maja i czerwca nie zbliżać się do wież.¹ Temu tematowi poświęcamy ciekawy artykuł  Dolomity kruche góry na naszym blogu.

¹ Źródło: Praca doktorska “The Cinque Torri Group (The Dolomites): Analysis of past and present-day gravitational phenomena by laser scanning
and numerical modeling” Alessia Viero. 2011. Università degli Studi di Padova.